رجشمار فرش دستباف معیاری برای محاسبه و اندازه گیری تراکم فرش است. یا بهتر است رجشمار را این گونه تعریف کرد : واحد اندازه گیری تعداد گره ها و خفت های هر فرش را توسط عمل رجشمار اندازه گیری و می سنجند. از طریق رجشمار اطلاعاتی از قبیل میزان تراکم خفت های فرش می توان به دست آورد.
ذرع نیز از دیگر واحدهای سنجش تراکم فرش می باشد. میزان ذرع در اصفهان و تبریز متفاوت می باشد در تبریز مقدار ذرع را برابر با 112 سانتی متر امروزی و در اصفهان معادل 104 سانتی متر می دانند. وقتی می گویند رجشمار فرشی مثلا 70 است بسته به اینکه رجشمار کدام شهر را مد نظر دارد این گونه می توان جمله را تفسیر کرد که در هر 6.5 سانتی متر فرش اصفهان 70 گره موجود می باشد و اگر رجشمار تبریز مد نظر است می توان گفت در هر 7 سانتی متر، 70 گره وجود دارد.
به طور کلی فرش از نظر رجشمار به سه دسته تقسیم می‌شود:
درشت بافت: فرش‌هایی با رجشمار کمتر از ۴۰
نیمه ریز بافت: فرش‌های با رجشمار بین ۶۰–۴۰
ریز بافت: فرش‌هایی با رجشمار بالاتر از ۶۰
در ادامه این مقاله از فرش راین به آموزش نحوه شمارش رج می پردازیم. با ما همراه باشید.
نحوه شمارش رج
محاسبه تعداد گره‌های فرش کار چندان سختی نیست برای این منظور کافی است تا از یک خط کش در قسمت پشت فرش استفاده کنید و با دقت تعداد گره‌ها را در ۷ سانتی‌متر شمارش کنید ؛ فرش با زبان خودش به شما خواهد گفت که تا چه اندازه نفیس است. این شمارش می‌تواند در طول و عرض فرش صورت گیرد اما ازآنجاکه فرش بصورت عرضی بافته می‌شود بهتر آن است که شمارش رجشمار هم در عرض فرش انجام شود.
رابطه رج شمار با ظرافت فرش دستباف
رج شمار در واقع ظرافت یک فرش را نشان می‌دهد. بدینگونه که هر چه رج شمار یک فرش بیشتر باشد فرش ظرافت و کیفیت بیشتری دارد. در نتیجه قیمت آن نیز بالاتر است. چون در همان ابعاد مشخص باید تعداد گره‌های بیشتری بافته شود و بالطبع از مواد اولیه ظریف‌تر و باکیفیت‌تری استفاده شود.
در واقع به گونه‌ای دیگر می‌توان گفت رجشمار، یک واحد برای اندازه گیری تراکم فرش دستباف است. اگرچه رجشمار فرش ایرانی از 20 تا 95 متغیر است اما رجشمارهای معمول و رایج در بازار ایران 35،40، 46، 50، 60، 70 و 80 می‌باشند.
تفاوت رجشمار فرش دستباف با تراکم فرش ماشینی
در فرش ماشینی از اصطلاح ۳۵۰ شانه، ۵۰۰ شانه و ۷۰۰ شانه استفاده می شود. منظور از شانه، شانه ماشین بافندگی است و عددی که در جلوی این اصطلاح گفته می شود منظور تعداد دندانه در یک متر است.
از هر دندانه شانه ماشین بافندگی دو نخ تار عبور می کند و به این ترتیب بازای هر شانه ماشین بافندگی، یک گره در فرش بافته می شود. به این ترتیب فرش ۵۰۰ شانه دارای ۵۰۰ گره در یک متر عرض فرش است و می توان تراکم آن را معادل فرش دستباف ۳۲ رج دانست. البته باید توجه داشت که در تولید فرش ماشینی از گره «U» یا «بی گره» استفاده می شود.
مقالات مرتبط
آشنایی با حاشیه فرش های دستباف
