فرش ماشینی نمونه ای مصنوعی از همان قالی است که بر خلاف قالی و فرش دستباف ، توسط ماشین آلات صنعتی فرش، در کارخانجات بافته می شود و تفاوت های بسیاری با فرش دستباف دارد. در این مقاله از فرش راین با اطلاعاتی در مورد این نوع فرش و هر آنچه که در مورد آن باید دانست آشنا می شوید.
تاریخچه فرش ماشینی در ایران
تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در ایران نشان می دهد که این محصول قدمتی تقریبا 40 ساله دارد که در اوایل دهه 50 اولین فرش ماشینی در ایران با الیاف مصنوعی نسبتا کوتاه و سبک بافته شد و رفته رفته به بازار فرش عرضه شد.
همزمان با تولید اولین فرش در ایران ، عده ای از تجار دست به کار شدند و فرش های ماشینی با همان مشخصات و تا حدی مرغوب تر از فرش های بلژیکی وارد بازار فرش ایران کردند و سلیقه ایرانی را با فرش ماشینی آشنا کردند.
در سال 1357 تعدادی از متخصصان صنعت نساجی و دست اندر کاران صنعت فرش ماشینی و همچنین تعدادی از کارخانه داران فرش دستباف که در زمینه بافندگی فعال بودند به فکر ایجاد مراکز جدید تولید فرش ماشینی افتادند و به تاسیس کارخانه هایی پرداختند و از همینجا سیر تحول فرش ماشینی در ایران آغاز شد و یکی پس از دیگری کارخانه های تولید فرش ماشینی پدیدار شدند و شروع به فعالیت کردند.
تشخیص فرش ماشینی از فرش دستباف
به پشت فرشی دستبافت و ماشینی نگاه کنید، گره های پشت فرش در فرشی ماشینی کاملا یکنواخت است ولی در فرشی دستبافت یکنواخت نیست، بعضی گره ها کوچکتر و بعضی بزرگتر هستند و این امری طبیعی در فرش های دستبافت است.
ریشه ها در فرش های ماشینی دوخته شده به فرش هستند ولی در فرش های دستبافت جزیی از خود فرش است.
کناره ها در فرش ماشینی چون با دستگاه دوخته می شوند یکنواخت هستند ولی در فرش های دستبافت ناهموار است.
فرش های ماشینی طرح های متقارن و مشخص دارند ولی فرش دستبافت ممکن است طرح متقارنی نداشته باشد.
قیمت فرش های دستبافت نسبت به فرش های ماشینی بالاتر است.
فرش ماشینی را از چه جنسی انتخاب کنیم؟
چند نوع فرش از نظر جنس الیاف داریم که از آنها می‌توان به ۵ مورد پشمی، آکریلیک، پلی‌استر، پلی‌پروپیلن و نایلونی اشاره کرد. ویژگی‌های هر یک از این فرش‌ها در ادامه توضیح داده شده است.
۱. فرشهای پشمی:
فرش ماشینی پشمی، فرشی است که در تولید آن از نخ پشم (که معمولا از گوسفند به‌دست می‌آید)، استفاده می‌شود. از آنجایی‌که نخ پشم، طبیعی است، بادوام است. همچنین گرد و خاک را به خود نمی‌گیرد. فرشهای پشمی به دلیل اینکه نرم هستند، طرفداران بسیاری دارند. این نوع فرش محکم است و گرما را به خود جذب می‌کند. به راحتی لک نمی‌شود و در صورت لک شدن، بدون دردسر تمیز می‌شوند. اگر اتاق‌تان در بخشی از خانه است که نسبت به قسمت‌های دیگر سرد است، از فرش پشمی برای آن استفاده کنید. البته به دلیل اینکه رطوبت را به خود جذب می‌کند، مناسب مکان‌های مرطوب نیست.
از آنجایی‌که این فرش بادوام است، به درد اتاق‌های پررفت‌وآمد مانند اتاق نشیمن یا غذاخوری می‌خورد. بیشتر فرشهای پشمی، از نخ صددرصد پشمی تولید می‌شوند. اما در برخی از این فرش‌ها، ناخالصی وجود دارد. یعنی ۸۰ درصد از پشم و ۲۰ درصد نایلون یا پلی‌پروپلین هستند که به فرش پشمی ترکیبی معروف‌اند.
۲. فرشهای پلی‌پروپلین :
۳۰ درصد از بازار فرش، به فرش‌هایی اختصاص دارد که با نخ از جنس پلی‌پروپلین که با نام الفین (Olefin) هم معروف است، تولید شده‌اند. این نوع فرش در برابر رطوبت و کپک، بسیار مقاوم است و مناسب خانه‌هایی است که در مناطق مرطوب زندگی می‌کنند.
از آنجایی که این نوع فرش از دوام خوبی برخوردار است، به خود لکه نمی‌گیرد و همچنین راحت شسته می‌شود، مناسب اتاق‌های پررفت و آمد، به ویژه اتاق کودکان است. درضمن به دلیل اینکه این نوع فرش‌ها بسیار نرم هستند، از آنها برای اتاق خواب هم می‌توان استفاده کرد.
۳. فرشهای پلی‌استر :
الیاف پلی‌استر، به دلیل ظاهر براق و درخشنده‌ای که دارند، یکی از محبوب‌ترین نخ‌ها برای بافت فرش‌اند. در واقع با وجود این نوع الیاف، می‌توان فرشهای رنگی متنوعی تولید کرد. یکی دیگر از دلایلی که فرشهای پلی‌استر را محبوب کرده است، ضدلک بودن آنهاست. الیاف پلی‌استر، دارای سلول‌های بسته هستند. یعنی هیچ منفذی ندارند که لکه‌ها به آنها نفوذ کرده و درون فرش باقی بمانند.
البته این نوع فرش نباید در معرض گرد و خاک قرار گیرد، زیرا گرد و غبار به راحتی به روی آن می‌نشیند و از ظاهر خوب آن، کم می‌کند. البته فرشهای پلی‌استر، به اندازه فرشهای دیگر مانند نایلونی بادوام نیستند و به درد اتاق‌های پررفت و آمد نمی‌خورند. فرشهای پلی‌استری در سبک و کیفیت‌های گوناگون و با هر بودجه‌ای در دسترس است.
۴. فرشهای آکریلیک :
اگرچه نمی‌توان فرش ماشینی با الیاف ۱۰۰درصد آکریلیک، پیدا کرد، این نوع نخ با انواع نخ‌های دیگر مانند پشم، ترکیب شده و برای بافت فرش به کار می‌رود. به همین دلیل ظاهر آنها شبیه فرشهای پشمی است و البته مانند آن نرم و محکم است و به راحتی لکه به خود نمی‌گیرد و شستن آن سخت نیست. فرشهای از جنس آکریلیک در برابر رطوبت، کپک و رنگ‌پریدگی مقاوم هستند. اما آنها در برابر مواد شیمیایی قلیایی بسیار حساس‌اند و به رنگ قهوه‌ای در می‌آیند.
۵. فرش ماشینی نایلون :
تقریبا دو سوم الیاف فرشهای ماشینی از نایلون هستند. این الیاف در برابر گردو خاک و کپک، مقاوم هستند. در ضمن سنگینی وسایل خانه، مانند مبلمان را هم به خوبی، تحمل می‌کنند. فرشهای نایلونی در رنگ‌های مختلف و زیبا تولید می‌شوند. این نوع فرش، دوام بسیار بالایی دارد.
البته رنگ فرشهای نایلونی در مدت زمان کمی کم می‌شود و رنگ‌پریده به نظر می‌آیند. فرش نایلونی از نظر قیمت، گران‌ترین الیاف مصنوعی است. بنابراین این فرش، نسبت به فرشهای دارای الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر، گران‌تر است.
