اگر با بافت فرش‌های دستباف آشنایی داشته باشید، اسم دار کشی را شنیده‌اید. اگر تجربه بافتن فرش دستباف را داشته باشید احتمالا دچار مشکل کج بودن و فرم ناخوشایند فرشتان شده‌اید. این‌جاست که دارکشی به دادتان می‌رسد. دارکشی فرش دستباف برای رفع کجی فرش دستباف انجام می‌شود تا فرش ظاهر زیبا و شکیلی داشته باشد. در این مقاله در مورد دارکشی فرش‌های دستباف نکاتی ارائه می‌شود و یک آموزش ویدئویی نیز در این رابطه برای شما نمایش داده می‌شود.
دارکشی فرش دستباف چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، دارکشی برای فرش‌های دستباف در واقع برای شکیل شدن فرش و از بین بردن کجی‌ها و کاستی‌های فرش آن انجام می‌شود. فرش‌های دستبافی که می‌بافید ممکن است دچار کجی‌های جزئی شده باشند. مثلا ممکن است در کناره‌های فرش، فرورفتگی و یا برآمدگی مشاهده شود. با استفاده از دارکشی می‌توان این مشکلات را برطرف کرد.
توجه داشته باشید که دار کشی با رفوگری تفاوت دارد. در واقع دار کشی را نمی‌توان برای از بین بردن کجی‌های بزرگ به کار برد.
کج شدگی فرش به چه معناست؟
ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که کج شدگی فرش اصلا یعنی چه؟! منظور از کج شدن فرش، نامنظم شدن، موج یا قوس پیدا کردن خط‌های راست فرش که حاشیه‌ها و لبه‌های فرش را شکل می‌دهند، است. دلایلی وجود دارند که باعث کجی فرش می‌شوند. برخی از این دلایل عبارت هستند از:
- معیوب بودن دستگاه بافت قالی
- استفاده از مواد اولیه بی‌کیفیت
- شانه زدن به صورت ناهماهنگ
- شانه نزدن به مقدار لازم
- چله‌کشی نامناسب و عدم دقت در چله‌کشی
- شست و شوی نامناسب فرش
- بی‌دقتی در حین بافت
دارکشی چگونه انجام می‌شود؟
در انجام عمل دارکشی، فرش‌ها روی سطح صاف قرار می‌گیرند. سپس با استفاده از دستگاهی مخصوص، فرش را دار کشی می‌کنند. نخ‌های منعطف با استفاده از دستگاه دار کشی و البته تجربه و محاسبه متخصصان دارکشی، به حدی کشیده می‌شود که فرش به فرم و قالب اصلی خود برسد. معمولا اگر کجی فرش زیاد نباشد و دارکشی به‌خوبی انجام شود، فرش کاملا صاف می‌شود.
برای انجام دارکشی صحیح، فرش چند روز در دستگاه می‌ماند تا فرم و قالب جدید و درستی که به خود می‌گیرد، تثبیت و ماندگار شود.
چند روش دارکشی وجود دارد؟
سه روش اصلی برای دارکشی وجود دارد:
1- دارکشی لولائی
این نوع دار کشی یکی از روش‌های قدیمی برای رفع کجی فرش است. دار کشی لولائی یک روش دارکشی کارگاهی-سنتی به حساب می‌آید. در این روش دار کشی، فرش را رو الوارهای کنار هم چیده شده، میخکوب می‌کنند و فرش را می کشند و مشکلات آن را برطرف می‌کنند.
هر دستگاه دار کشی لولائی فرش دستباف، از دو سری الوار تشکیل شده است. به این صورت که یکی از آن‌ها ثابت است و آن یکی با کمک چند لولای فلزی حول صفحه ثابت می‌چرخد.
2- دارکشی پرسی
این روش دارکشی از روش دار کشی لولائی جدیدتر است. در این روش بر خلاف روش لولائی، از میخ و تخته استفاده نمی‌شود. در دارکشی پرسی صرفا نگه داشتن و کشیدن فرش انجام می‌شود. دستگاه دارکشی پرسی کاملا فلزی است و روی پایه‌های قابل تنظیم قرار گرفته است. این نوع دار کشی به صورت ایستاده انجام می‌شود. دستگاه دار کشی پرسی طوری طراحی شده است که کاربر بتواند متناسب با قد خود، ارتفاع دستگاه را تنظیم کند. به این ترتیب، امکان صدمات خم شدن پای دستگاه کاهش پیدا می‌کند.
3- دارکشی قلاب کش
در این روش نیز ابتدا میزان کجی فرش مشخص می‌شود. پس از آن، اگر فرش دارای سرچله باشد، آن را به صورت دسته دسته در می‌آورند. پس از انجام این مقدمات، برای انجام دارکشی قلاب‌کش می‌توان به دو صورت عمل کرد:
در روش اول، دسته‌های ایجاد شده را به صورت یکی در میان برمی‌گردانند و روی خواب فرش قرار می‌دهند. سپس یک میلگرد فلزی به نام سیخو را بین آن‌ها قرار می‌دهند. پس از انجام این کار، دسته‌های زوج و فرد پشت سر هم را روی سیخو گره می‌زنند.
در روش دوم، به‌عنوان قدم اول، دسته‌های زوج و فرد را با ارتفاع یکسان گره می‌زنند. سپس سیخو را از بین دسته‌ها عبور می‌دهند.
نکاتی در مورد دار کشی فرش
- فرش‌های ماشینی معمولا نیازی به دارکشی ندارند.
- در صورت تصمیم‌گیری برای دار کشی، جنس نخ و کیفیت فرش را بررسی کنید که فرش آسیب بیشتری نبیند.
- دار کشی یک کار تخصصی است و باید به متخصص سپرده نشود. یا سپردن کار به فرد غیر متخصص، به جای این که کجی فرشتان را از بین ببرید، مشکلات بیشتری به آن اضافه می‌کنید.
- دار کشی فرایندی زمان‌بر است. پس برای سپردن فرشتان برای دارکشی نباید برای تحویل آن عجله داشته باشید.
- همه فرش‌های دستباف لزوما نیازی به دارکشی ندارند.
- تنها راه حل برای رفع کجی فرش، دارکشی است.
- فشار بیش از حد برای صاف کرد نفرش موجب پاره شدن تار و پود و یا حتی گره‌های فرش می‌شود.
- میخ‌های مورد استفاده در دار کشی لولائی باید ظریف و ریز باشند.
- کششی که در دار کشی به فرش وارد می‌شود، باید مرحله‌ای انجام شود. یعنی باید ابتدا میزان کششی در زمان معینی به فرش دستباف وارد شود. سپس در مرحله بعد فرش دوباره به حد معیتی کشیده شود. کشش آنی و یک مرحله‌ای، آسیب‌های جدی به فرش می‌رساند.
حرف آخر
اگر پس از تحمل زحمات فراوان برای بافت فرش دستباف، فرشتان دچار کجی باشد خستگی کار به تنتان می‌ماند. ولی این مشکل با دار کشی رفع‌شدنی است. به شرط آن که دارکشی را به افراد متخصص بسپارید. این نکته مهمی است که باید به آن توجه کنید. مبادا با سپردن فرش دستباف خود به یک فرد غیرمتخصص، زحمات خود را برای بافت فرش دستباف به باد بدهید!
پس دیگر جای نگرانی نیست و می‌توانید بافت فرش دستباف خودتان را شروع کنید. برای تهیه نخ و نقشه برای بافت فرش‌های دستباف می‌توانید نخ و نقشه‌های فرش راین را مشاهده کنید.
در ادامه می توانید ویدئویی از یکی از روش‌های دارکشی را تماشا کنید.
