فرش چیست؟ تفاوت فرش و قالی در چیست؟
برای بسیاری از ما، واژه فرش و قالی به معانی یکسان به کار گرفته می‌شوند. آیا تا بحال فکر کرده‌ایم که تفاوت این دو در چیست؟ برای تفکیک معنای آنها، ابتدا در این مقاله از فرش راین به تعریف فرش و قالی می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
فرش
در اصطلاح به هر چیزی که بتوان روی زمین گستراند، فرش گفته می‌شود. فرش در واقع کلمه‌ای عربی می‌باشد. اعراب به هر چیزی که قابلیت گسترده شدن روی زمین را داشته باشد فرش می‌گویند.
حتماً بخوانید: رنگرزی فرش چیست و به چه روش هایی انجام می شود؟
در زبان فارسی نیز، فرش معادل با هر چیزیست که بتوان روی زمین پهن کرد. قالی، حصیر، زیرانداز، گلیم، جاجیم و … همگی نوعی از فرش محسوب می‌شوند.
قالی
نوعی از فرش می‌باشد. در واقع قالی، به عنوان زیرمجموعه‌ای از انواع مختلف فرش بحساب می‌آید. یک قالی باید دارای ویژگی‌های منحصر بفردی باشد. یک‌رو بودن، داشتن پرز و گره، دارای تار و پود، از ویژگی‌های قالی است. در حالیکه فرش دارای پیشینه‌ای ماقبل تاریخی‌ست، اما قالی به دوران حدود هخامنشی باز می‌گردد.
تا اینجا متوجه شدیم که فرش، شامل طیف وسیعی از انواع گستردنی‌ها می‌باشد. در حالیکه قالی، به نوعی از فرش گفته می‌شود که دارای خصوصیات ویژه‌ای می‌باشد. با این توصیف، فرش دارای بیش از ۵۰ مدل مختلف می‌باشد.
تاریخچه اختراع قالی
هر محصولی که اختراع و تولید می‌شود دارای تاریخچه‌ای است که اصالت آن محصول را اثبات می‌کند. تاریخچه و اصالت این نوع زیرانداز به کشور ایران باز می‌گردد.
حتماً بخوانید: رجشمار فرش دستباف چیست؟
تاریخچه این گنجینه ملی یاد شده، به ۲۵۰۰ سال پیش و دوره هخامنشی باز می‌گردد. ایرانیان جز بافندگان پیشگام زیرانداز در تمدن‌های باستان بوده‌اند و طی قرن‌ها در خلاقیت و نبوغ تولید این محصول به درجه‌ای از کمال دست یافته‌اند.
اولین بافته‌های ایرانیان از همان دوره هخامنشی شروع شده و از آن پس پدران به پسران و مادران به دختران این مهارت را منتقل کرده‌اند. در واقع می‌توان گفت بافت این اثر هنری مانند یک راز خانوادگی بوده است که از آن زمان تا به امروز حفظ شده است.
این گنجینه‌های ملی با شکوه ایرانی از قرن‌ها پیش در زیر پای پادشاهان و اشراف مشاهده شده است. به صورتی که در آن زمان استفاده از این نوع زیرانداز نشان دهنده ثروت و اشرافی بودن بوده است.
مسیر پیشرفت ایران در بافت این نوع زیر‌اندازها به گونه‌ای بوده که کشورمان را به یکی از بزرگترین تمدن‌های فرهنگی در جهان تبدیل کرده است.
قدیمی‌ترین قالی در سال ۱۹۴۹ توسط باستان شناسان روس و در دره‌ای به نام پازیریک کشف شد. این زیرانداز کشف شده دارای زیبایی بی‌همتایی بوده و قدمت آن به قرن پنجم پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.
اولین شواهد این گنجینه‌های ملی ایرانی به متون چینی مربوط به دوره ساسانیان در سال‌های ۶۴۱-۲۲۴ قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. هر چند در تاریخ یونان نیز شواهدی مکتوب راجع به وجود زیراندازهای با ارزش و با کیفیت ایرانی وجود دارد.
انواع قالی
انواع قالی را براساس جنس به چند دسته تقسیم می‌کنند:
قالی تمام پشم: فرشی که تار، پود و پرز آن از پشم باشد. این نوع قالی‌ها به دلیل جنس پرزها درشت بافت هستند. قالی خرسک که از کلفت‌ترین پشم‌ها بافته می‌شود جزء این دسته است.
حتماً بخوانید: چگونگی نگهداری فرش دستباف
قالی تمام پشم مزیت‌هایی همچون بادوام و مقاوم‌بودن ، قدرت برگشت‌پذیری پرزها پس از پاخوردن ، قدرت بالای جذب رطوبت و… را داراست. این نوع قالی سنگین و ارزان‌قیمت است و کمتر می‌توان نوع هنری آن را پیدا کرد.
قالی چله پشم: نوعی قالی که چله آن از پشم است ولی پرزهایش تنها از پشم نیست.
قالی تمام ابریشم: فرشی که تار و پود و پرز آن همگی از ابریشم است. این نوع قالی معمولا بسیار ریزبافت است و ارزش هنری زیاد و البته قیمت زیادی دارد. چنین قالی یا قالیچه‌ای برخلاف ظاهر نرم و نازک و ظریفش، در مقابل لکه‌ها بسیار مقاوم است.
یعنی اگر آب، چای، نوشابه یا هر نوع مایع دیگری را رویش ریختید، لازم نیست ضربان قلبتان را اندازه بگیرید؛ کافی است آن را با یک دستمال مرطوب و کمی شامپو فرش بشویید؛ عین اولش خواهد شد.
قالی کف ابریشم: فرشی که چله آن پشم است ولی تمام زمینه آن از ابریشم بافته شده است.
قالی گل ابریشم: چله این قالی از پشم است ولی گل‌ها و احیانا برگ‌های موجود در نقشه از نخ ابریشم و بقیه پرزها از پشم بافته می‌شود. این نوع قالی‌ها ممکن است قیمت کمتری نسبت به قالی تمام ابریشم داشته باشند اما ارزش هنری زیادی دارند.
تفاوت فرش و قالی
شاید برای شما هم سوال باشد که مگر قالی و فرش یکسان نیستند؟ خیر، این اثر هنری و فرش کاملا با هم متفاوت هستند. بارزترین تفاوت فرش و قالی ازنظر کاربرد و جنس آن‌هاست.
حتماً بخوانید: آیین قالیبافی در ایران!
تفاوت ازنظر کاربرد
فرش کلمه‌ای است که برای هر چیزی که روی زمین پهن می‌شود استفاده می‌شود. در واقع فرش همان زیرانداز است که به عنوان پوششی روی زمین کاربرد دارد؛ بنابراین فرش را فقط می‌توان روی زمین پهن کرد.
اما این دست‌بافته نوعی فرش است که می‌تواند هر کاربردی داشته باشد. کاربردهای این اثر هنری شامل زیرانداز، پشتی، تابلو فرش، سجاده و غیره است. کاربرد برخی فرش‌ها می‌تواند به صورت دو رو باشد، در حالی که این دستبافتهها تنها به صورت یک رو کاربرد دارند.
تفاوت فرش و قالی از نظر جنس
علاوه بر کاربرد، جنس این دو نیز با یکدیگر متفاوت است. فرش می‌تواند هر نوع جنس و طرحی داشته باشد؛ اما این دست‌بافته یکی از انواع فرش است که با ویژگی‌های مختص خودش شناخته می‌شود. این دستبافتهها معمولا گره‌دار و دارای تار‌و‌پود هستند. در حالی که برخی فرش‌ها ممکن است بسیار ساده‌تر و بدون هیچ‌گونه تار‌و‌پودی باشند.
حتماً بخوانید: آشنایی با حاشیه فرش های دستباف
به عنوان مثال نمدها نیز اگر به عنوان زیرانداز استفاده شوند نوعی فرش هستند که هیچ گره و تار‌و‌پودی ندارند. همچنین این دستبافتهها معمولا دارای پرز هستند.
تفاوت فرش و قالی ازنظر ابعاد
فرش‌ها می‌توانند در هر‌اندازه و با ابعاد متنوع تولید شوند؛ اما این دستبافتهها ابعاد مشخصی دارند. این دستبافتهها دارای دو نوع ابعاد هستند. اندازه‌های کوچک تا شش متر که به آنها قالیچه گفته شده و معمولا به صورت تابلو فرش و سجاده کاربرد دارند؛ و دست‌بافته‌های بزرگ‌تر با ابعاد متفاوت که بیشتر به عنوان زیرانداز استفاده می‌شوند.
