فرش دستباف ایرانی از گذشته های دور شهرت جهانی داشته است ولی امروزه به دلیل بالا بودن قیمت و دسترس نبودن فرش دستباف کمتر کسی وجود دارد که از این میراث فرهنگی اطلاعات کاملی داشته باشد. حال برای شناخت فرش دستباف اصل ایرانی باید دانست که خصوصیات ظاهری فرش چیست و بهترین فرش دستباف ایران مال کدام شهر است؟
نمی توان گفت دقیقا بهترین فرش دستباف مال کدام شهر است ولی فرش دستباف برخی از استان ها شهرت بیشتری دارد. انتخاب بهترین فرش دستباف کار یک استاد کار و متخصص است و از توان یک فرد عادی خارج می باشد.
در ادامه این مقاله از فرش راین به معرفی بهترین فرش های دستباف می پردازیم. با ما همراه باشید.
بهترین فرش دستباف ایران برای کجاست؟
بهترین فرش دستباف برای کجاست. پیش از آنکه به این سوال پاسخ دهیم بهتر است بدانید چگونه میشود یک فرش دستباف خوب را تشخیص داد. خوب بودن فرش دستباف ریزهکاریهای بسیاری دارد که بیشترشان در حد تشخیص یک غیرمتخصص نیست.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع دار قالی بافی
اما نکاتی هم هست که شما به عنوان یک فرد غیر متخصص میتوانید تشخیص دهید. کارشناسان قالی معتقدند که ارزش هنری یک فرش دستباف به میزان استفاده از رنگهای طبیعی و هماهنگی قرار گرفتن این رنگها در کنار هم بستگی دارد. اما قیمت فرش دستباف به ریزی و درشتی بافت، نقشه و رنگ و جنس تار و پود آن بسته است.
شما میتوانید هنگام خرید فرش دستباف به این نکات توجه کنید: اندازه فرش، تراکم فرش، تقارن شکل و رنگ، همه طرح ها کامل باشد، یکنواختی رنگ و اندازه و کلفتی پرزها. اندازه فرش نباید بیش از دو سه سانتیمتر با اندازه استاندارد فرق داشته باشد. فاصله ترنج تا لبههای فرش باید یکسان بوده و نقش قرینه باشد.
وقتی دست در جهت خلاف خواب فرش بکشید میتوانید ببینید که رنگ یکدست است یا نه. رنگ سر و ته ریشه ها نباید فرق داشته باشد و گرنه از رنگ شیمیایی استفاده شده است. تراکم فرش را از پشت آن میتوان تشخیص داد که مثلا در یک سانتی متر مربع چند گره وجود دارد. هرچه ارتفاع پرزها بیشتر باشد دوام فرش هم بیشتر است البته بستگی به نوع گره فرش نیز دارد
بهترین فرش دستباف ایران
قم
قالی های قم در سال ها قبل چندان معروف و زیبا نبودند و البته ظرافت چندانی هم نداشتند اما با گذشت زمان قالی های این شهر به شهرت بالایی در ظرافت و زیبایی رسیدند به طوریکه به گل ابریشم معروف شدند و گفته می شود بهترین فرش دستباف ایران در قم بافته می شود.
بیشتر بخوانید: چله کشی فرش دستباف چیست و به چند روش انجام می شود؟
قالی های قم طرح های مخصوصی دارند و رنگ های مورد استفاده در آن هم بسیار متنوع است. طرح هایی که عمدتا توسط قالی بافان این شهر در بافت قالی بکار می رود لچک و ترنج شاه عباسی، محرمات، محرابی و شکارگاه هستند.
البته قالی های قم با اقتباس از فرشهای اصفهان و کاشان بافته می شوند ولی با استفاده از خلاقیت بافندگان این حوزه سبک جدیدی از بافت قالی در این شهر پدید آمده است که بسیار مشهور شده است.
فرش های بافته شده در قم ویژگی های خاصی دارند که از روی این ویژگی ها می توانید آنها را تشخیص دهید از جمله اینکه: بافت این فرشها بسیار منظم و با تکنیک خاص صورت می گیرد در حالیکه در قالی های شهرهای دیگر این نظم کمتر دیده می شود. طرح و نقش فرش در قم به سبک جدیدی رسیده است برای همین به بهترین فرش دستباف ایران معروف شده اند.
این قالی ها عموما زمینه روشن و به رنگ های سفید عاجی و کرم و زرد داشته و در بافت زمینه از طرح های لچک و ترنج استفاده نمی شود. در بیشتر قالی های این حوزه یک سرو کوچک و یک نقش ظن السلطانی دیده می شود.
فرش اصفهان
استان اصفهان یکی از معروفترین مناطق قالی بافی در ایران است. در این استان، شهرهایی به تولید قالی اقدام میکنند که هر یک دارای سبک و شیوهای خاص و قابل ارائه به صورت مستقل هستند. مانند کاشان، نایین، اردستان و…
در استان اصفهان انواع قالیها با نقوش مختلف گردان چون: اسلیمی و ختایی، مناظر و آثار باستانی مانند عمارت چهل ستون، مدرسهی چهار باغ، مسجد امام و … ، تا نقوش هندسی و شکسته بافته میشود. در جوشقان قالی کاشان، و نیز از ریز بافتترین قالیهای نایین تا درشت بافتترین آنها در میمه وجود دارد.
بیشتر بخوانید: نقشه خوانی فرش دستباف چگونه است؟
بهترین فرش دستباف : فرش کرمان
قالی کرمان که شهرت جهانی یافته است، با نقشهایی چون شاه عباسی، افشان، زنجی، خوشه برگ فرنگ، درختی، بته، شکارگاه، قاب قرآنی و چهره بافی شناخته میشوند. در گذشته برخی از شرکتهای خارجی در این شهر کارخانههای قالی بافی دایر کرده بودند و در طرح و نقش آن نیز تغییراتی به وجود آوردند.
در همین دوره و با توجه به سلیقهی فرنگیها، اصطلاحا کف ساده متداول شد که زمینهی برخی از فرشها بدون نقش و ساده بافته میشد یعنی بر خلاف آنچه که در قالیهای سنتی نقوش به کار میرفت و تمام سطح فرش را میپوشاند. این شهر یکی از مراکز مهم قالیبافی در عهد صفویه بوده است و هم اکنون نیز جایگاه بسزائی در صنعت فرشبافی کشور دارد.
اصفهان درگذشته یکی از مراکز مهم کشت گیاهان رنگزا به خصوص روناس بوده است و به خاطر همین استفاده از رنگهای طبیعی در رنگرزی پشمها در آن رایج بوده است ولی امروزه استفاده از رنگهای کرومی در آن رایج شده است.
تنوع رنگ در فرشهای اصفهان زیاد میباشد و زمینه اکثر قالیهای اصفهان سورمهای، قرمز، بژ، کرمی و فیروزهای میباشد. منابع تأمین پشم این شهر استانهای کرمان و کرمانشاهان و کشورهای خارجی مانند استرالیا است. فرشهای اصفهان با گره فارسی بافته میشوند و به همین خاطر استفاده از گرههای تقلبی مانند جفتیبافی و بیگره در آن رایج است.
بیشتر بخوانید: چگونگی نگهداری فرش دستباف
طرحهای مورد استفاده در این شهر شامل شاهعباسی، لچک و ترنج، درختی حیواندار، اسلیمی لچک و ترنج، شاهعباسی افشان و طرحهای تصویری میباشد.
بافت فرشهای ظریف و گلابریشم با طرحهای زیبا در آن رایج میباشد که از شهرت جهانی برخوردار است. در این شهر بافت فرشهائی با ابعاد ذرع و چارک، ذرع و نیم، دوذرعی، پردهای و ۶ متری رایج است. از مراکز مهم دیگر قالیبافی در این استان نائین، کاشان، جوشقان، شهرضا و میمه میباشد.
استان مرکزی
از مراکز مهم دیگر قالیبافی در این استان میتوان به اراک، ساروق، فراهان و تفرش اشاره کرد. فرشهای اراک بیشتر از انواع متوسط بافت میباشند که با گره فارسی بافته میشوند و اکثراً مرغوب میباشند. طرحهای بکار رفته در فرشهای اراک شامل لچک و ترنج گلدار، هراتی، گلی حنائی، میناخانی و در زمینههای قرمز گلی، عاجی، بژ و قرمز مسی میباشد.
فرشهای ساروق به خاطر رنگ و بافت خوب از شهرت فراوانی برخوردار هستند. رنگهای بکار رفته در زمینه فرشهای ساروق بیشتر درمایههای بلوطی، قرمز، مسی، بژ و آبی میباشند.
طرحهای آن اغلب به سبکهای منحنی و معمولأ با طرحهای لچک و ترنج و دسته گل ترنجدار میباشند و البته فرشهایی با سبک شکسته نیز بافته میشوند.
بهترین فرش دستباف : فرش تبریز
فرش تبریز یکی از بهترین فرشهای ایران می باشد و از سوی شورای جهانی صنایع دستی به “شهر جهانی بافت فرش” انتخاب شده است. فرش تبریز دارای تنوع و رنگهای زیبا و متفاوتی می باشد. اکثرا دارای رجشمارهای بالا و ریز بافت هستند فرشهای هزاره هریس، طرح ماهی و طرح سالاری از معروفترین طرحهای فرش تبریز است.
بیشتر بخوانید: رجشمار فرش دستباف چیست؟
قالیبافی در شهر تبریز سابقه بسیار طولانی دارد و در زمان هلاکوخان مرکز عمده تولید و خرید و فروش قالی بوده است و فرشهای آن به علّت دوام و طرحهای جالب و ظرافت از کیفیّت بالائی برخوردار است و طرفداران زیادی در بازارهای خارج و داخل دارد و در طی قرن اخیر سهم بسزائی در پیشرفت قالیبافی دارد.
در این استان فرشهائی با رجشمار پائین (۲۰ گره) تا رجشمارهای بالا (۷۰ گره و حتی بالاتر) تولید میشود. بافندگان آذربایجانی بسیار پرکار و ماهر میباشند و سرعت بافت آنها بالا میباشد و بافنده با توّجه به ظرافت کار و مهارت خود حدود ۸۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ گره در روز میزند.
نوع گره فرشهای تبریزی، ترکی و از نظر پود، لول بافت میباشد و با طرحهای درختی، گلدانی، محرابی قندیل دار، شکارگاه، هراتی، گل فرنگ قابقابی، قاب قرآنی بافته میشود و درسالیان اخیر بافت منظره و چهره با استفاده از گرههای هنری رواج زیادی یافته است. رنگهای متداول در فرشهای این منطقه اغلب در زمینههای قرمز، آبی، سبز، نارنجی سوخته، بژ و رنگهای دیگر میباشد.
فرش خراسان
منطقهی خراسان نیز از مهمترین مناطق قالی بافی ایران است که شهرت دارد و نقشهای متنوع خاص آن چون لچک و ترنج، افشان، هندسی، ماهی، بوته، گل فرنگ و محرمات در شهرهای معروف قالی بافی خراسان مانند قائنات، نیشابور، کاشمر، گنابادی سبزوار، بجنورد و بیرجند بافته میشوند.
بیشتر بخوانید: پرداخت فرش چیست؟
شهرستان بیرجند یکی از مهمترین مراکز عمده و قدیمی قالی بافی خراسان است و دارای نقشهای اصلی و سنتی خاص خود چون محرمات و ماهی و … است که هنوز شهرت خود را حفظ کردهاند.