نقشه خوانی فرش دستباف ﻫﻤﺎن آوازه ﻫﺎی ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻘﺸﻪ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ را ﺑﺮای ﺑﺎﻓﻨﺪه ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و از دوران ﻗﺪﻳﻢ ﻧﺴﻞ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ و ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ دوران رﺳﻴﺪه اﺳﺖ و از اﻳﻦ روش ﺑﺮای ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺑﺎﻓﺖ ﻗﺎﻟﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ از وﺳﻂ ﻓﺮش ﻳﺎ وﺳﻂ واﮔﻴﺮه ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻃﺎق ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎﻓﻨﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻧﮕﻬﺎ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻی دار نصب ﺷﺪه و ﺑﻪ آن رﻧﮓ ﺑﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ رﻧﮕﻬﺎ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آوازﻫﺎی ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻧﻘﺸﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮه ﺑﺮ ﭼﻠﻪ ﻫﺎی ﻓﺮش ﻣﻲ ﺑﺎﻓﺖ.
اﺻﻄﻼﺣﺎ ﺑﺎﻓﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﻔﺖ ﭼﻴﻨﺪمدر هنر و صنعت فرش بافی نقشه یک بخش مهم و به تعبیری اساسی‌ترین بخش کار به شمار می رود. در کنار مسائل و عوامل مهمی که تشکیل دهنده اعتبار و ارزش فرش به حساب می‌آید اصالت و هویت ملی یک فرش از روی نقشه آن شناخته می‌شود.
اﻣﺮوزه روش ﻣﻌﻤﻮل ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻓﺮدی ﻛﻪ دارای اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺨﺘﺼﺮی از نقشه قالی دارد نقشه خوانی کند. در زﻣﺎﻧﻬﺎی ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور ﺟﻬﺖ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻓﺖ و اﻳﺠﺎد ﺗﻨﻮع و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺮ روﺣﻴﻪ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎن آوازﻫﺎی ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻲ رواج داﺷﺘﻪ اﺳﺖ.
وﻗﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻓﻨﺪه ﭘﺸﺖ ﻳﻚ دار ﻗﺎﻟﻴﺒﺎﻓﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮند ﻻزم اﺳﺖ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ رج ﺑﻪ رج ﻛﺎر ﺑﺎﻓﺖ را انجام دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮان ﺑﺎ آوازﻫﺎی ﻣﺤﻠﻲ ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﻪ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎن اﻋﻼم ﻣﻲ دارد.
خرید و قیمت نقشه های شطرنجی طرح گل، بسم الله، سنتی و طرح های دیگر
انواع شیوه های نقشه خوانی فرش دستباف
بافنده نقشه فرش را می خواند و با نگاه کردن به آن بافتن را انجام می دهد.
شخص دیگری که گاهی بافنده نیز هست نقشه را می‌خواند و بافنده های دیگر گره می‌زنند و فر را می بافند.
رایانه نقشه را می خواند، کامپیوتر به تازگی وارد صنعت قالی بافی شده است و هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته و در کارگاه ها و سازمانهای محدودی به کار گرفته شده است.
آموزش نقشه خوانی کامپیوتری ( کدبندی ) تابلو فرش دستباف
قبل از اینکه بخواهید نقشه خوانی کامپیوتری را بیاموزید باید یک طرح کامپیوتری تابلو فرش تهیه کنید برای تهیه و دیدن طرح های کامپیوتری می توانید اینجا کیک کنید.
بعد از اینکه دارقالی خود را چله کشی کردید همانطور که در بخش چله کشی توضیح داده شد باید چله های خود را برای بافت نقشه کامپیوتری با استفاده از ماژیک و یا چسب چله ها را به واحد های 10 تایی و 50 تایی و 100 تایی تقسیم بندی کنید.
برای نقشه خوانی کامپیوتری ابتدا باید چله ها رو کدبندی کنیم و سپس نخ های موجود در بسته ی آموزشی رو به ترتیب شماره و طیف رنگی داخل یک کارتن بچینیم تا بتونیم به راحتی از آنها استفاده کنیم.
روش خواندن نقشه کامپیوتری تابلو فرش
هر نقشه کامپیوتری تابلو فرش شامل موارد زیر است:
در قسمتی از نقشه کلمه رج یا لایه دیده می شود که یک عدد جلوی آن آمده است. این عدد از ۱ شروع می شود و به تعداد رج های تابلو فرش شما ادامه پیدا می کند. منظور از رج یا لایه شماره ۱، اولین رجی است که در پایین قرار دارد و شما قرار است بافت فرش را با آن شروع کنید.
وقتی که در نقشه کامپیوتری، شماره رج مشخص شد، داخل قسمت مربوط به شماره هر رج اطلاعات مربوط به آن رج وجود دارد که شامل شماره رنگ ها می شود. آموزش را با یک مثال ادامه می دهیم. در نقشه کامپیوتری که در زیر آمده می بینید که رج یا لایه شماره ۶ و اطلاعات مربوط به کد رنگ های آن آورده شده است:
عددی که به عنوان ارتفاع در کنار شماره رج یا لایه آمده اندازه طولی رج با توجه به رجشمار است و واحد آن به سانتیمتر می باشد. این عدد به شما کمک می کند تا ارتفاع فرش دستباف دستتان بیاید. اگر در یک رج به ارتفاع مورد نظر آن رج نرسیدید نشان می دهد که شما دفه را محکم می کوبید ولی اگر از ارتفاع گفته شده جلو زده اید باید در رج های بعدی دفه را محکم تر بکوبید و یا پود نازکتری باید به کار بگیرید.
ممکن است بعضی از کد رنگ ها در یک رج بخصوص وجود نداشته باشد. مثلا در تصویر بالا کد رنگ های ۱ الی ۵ وجود ندارد ولی کد رنگ های ۶ الی ۱۲ وجود دارد.
وقتی بخواهیم اطلاعات هر رج را بررسی کنیم می بینیم که کد یک رنگ آمده و جلوی آن تعدادی عدد وجود دارد. این اعداد شماره گره هایی هستند که باید با این کد رنگ بافته بشوند.
همانطور که در مثال بالا می بینید. در لایه یا رج شماره ۶ کد رنگ ۶ را باید فقط در گره شماره ۱ بافت. نکته دیگر این که در بین بعضی از شماره گره ها از خط تیره (-) استفاده شده است؛ مثلا برای کد رنگ هفت آمده است «۸ – ۲». این به معنای آن است که باید گره های ۲ الی ۸ با کد رنگ ۷ بافته شود.
در بعضی از نقشه ها به جای خط تیره از سه نقطه (…) استفاده می شود که همان معنی خط تیره در نقشه بالا را می دهد.
نکته دیگر این که گره شماره ۱ در هر رج در بعضی از نرم افزارها یا نقشه های کدبندی گرهی است که در سمت چپ قرار دارد و مسیر بافت از چپ به راست است و در بعضی از نقشه ها گرهی است که در سمت راست قرار دارد و مسیر بافت از راست به چپ است.
اگر یک رج را تا انتها بافتید و متوجه شدید که بعضی از گره ها بافته نشده است باید به نقشه کامپیوتری مراجعه کنید و شماره گره مورد نظر را پیدا کنید و با کد رنگ گفته شده آن را ببافید.
مزیت این روش از نقشه خوانی فرش کامپیوتری این است که نیازی به تغییر رنگ مداوم توسط شما نیست و می توانید یک رنگ را تا زمانی که همه گره های مربوط به آن را نبافته اید زمین نگذارید. در این روش دقت و سرعت شما بالا می رود و به علت نزدیک بودن طیف های رنگی دچار خطای دید نمی شوید.
سخن آخر
همانطور که گفته شد، نقشه‌خوانی فرش یکی از مهم‌ترین و عملیاتی‌ترین کارهایی است که در بافتن فرش به کار می رود. این کار به چند روش مختلف انجام می شود.
- یک بافنده که نقشه در مقابلش است با نگاه کردن به آن قالی را می‌بافد.
- به صورت دسته جمعی قالی بافته می‌شود و یکی که از همه ماهرتر است نقشه را با صدای بلند می‌خواند و بقیه بافنده‌ها هم با صدای او و طبق آن گره می‌زنند.(این روش در طرح‌های قالی که واگیره‌ای و تکراری است انجام می‌شود)
- استفاده از کامپیوتر نقشه خوان
در فرش راین می‌توانید انواع نخ و نقشه را سفارش دهید و در هر نقطه ایران، آنها را با ارسال رایگان تحویل بگیرید. پس همین حالا اقلام مورد نیاز خود را سفارش دهید و قالی مورد علاقه‌تان را ببافید.
مقالات مرتبط:
